Vuursteen

De naam vuursteen wordt gebruikt voor een groep stenen waarvan in vroegere eeuwen vuur werd geslagen. Door de scherpe breukranden is vuursteen uitermate geschikt om er gebruiksvoorwerpen van de maken met een scherpe snijkant.

Vuursteen wordt ook wel chert, hoornsteen, flint (Engels) of silex (Frans) genoemd. Het is een gesteente dat ontstaat in een afzettingslaag (sediment). Overwegend is dat kalk.
Vuursteen is een gesteente dat nooit als vaste rots voorkomt, maar alleen als insluitsel in kalksteen.
Vuursteen is een concretie  van kiezelzuur (mineraalgroep chalcedoon) die onder lang aanhoudende druk onder de grond ontstaat. Het wordt uitsluitend in kalk en krijtbodems gevormd.

Vuursteenbank in de mijn

De chemische naam is Siliciumdioxide (SiO₂). Het kiezelzuur is oorspronkelijk afkomstig van het land en werd door rivieren naar zee getransporteerd. Daar gebruiken tal van dieren en planten het bij de bouw van harde delen. Na het afsterven bleef op de zeebodem een laag over van kiezelhoudende delen en kalkhoudende delen. De rottende weke delen trokken allerlei dieren aan. Door hun gegraaf in de zeebodem ontstonden vele graafgangen. Dit gegraaf leidde tot een verstoring van de oude zeebodem. Ook ontstond er een scheikundige verandering waardoor kalk en kiezelzuur gedeeltelijk oplosten.
Uiteindelijk leidde dit o.a tot de vorming van vuursteenknollen, vuursteenplaten e.d.

Vuursteen is vrij hard materiaal. De kristallen waaruit vuursteen is opgebouwd zijn meestal zeer klein.

Eigenlijk is pure vuursteen (het basismateriaal) zo doorzichtig als glas, maar verontreinigingen zorgen voor kleuring van de steen. Meestal is deze blauw of zwartblauwgrijs tot wit van kleur.

Vuursteenlagen in krijt

De ondergrondse vuursteenwinning heeft plaatsgevonden in de kalksteen van Lanaye (Formatie van Gulpen). Deze laag is tussen de 15 en 18m meter dik.
In de Kalksteen van Lanaye komen 23 vuursteenlagen voor. Vuursteenlaag 10 werd in het Neolithicum via mijnbouw ontgonnen in de vuursteenmijnen in Rijckholt.
Incidenteel werden ook andere lagen ontgonnen.

Vuursteenbanken in de kalksteen van Lanaye:

De foto toont de vuursteenbanken 10 t/m 15, ontsloten in de groeve van de ENCI aan de St. Pietersberg te Maastricht.
Vuursteenbank 10 werd in de prehistorie ontgonnen in de vuursteenmijnen van Rijckholt.
Op de foto Werner Felder, de leider van de opgravingswerkzaamheden te Rijckholt.

De afbeeldingen op deze pagina zijn met toestemming overgenomen uit:
Nederlandse Geologische Vereniging, Afd. Limburg. Werkgroep Prehistorische vuursteenmijnbouw. De prehistorische vuursteenmijnen van Ryckholt - St. Geertruid. 1998. ISBN 90-801523-4-X

Web-site gemaakt door Henk Engelen

Revised: