Inleiding

Foto: Overzicht van een gedeelte van de prehistorische vuursteenmijnen in de zuidwand van de Plenkertstraat.

Valkenburgvuursteen werd in de prehistorie gewonnen op verschillende plaatsen in en rond Valkenburg en aan de westrand van het Plateau van Margraten, onder meer bij Cadier en Keer. Ook zijn er winplaatsen bekend in de westelijke dalwand van het Maasdal. Gewoonlijk liggen de sporen van winning verscholen in de bodem, omdat diepe kuilen (dagbouw) en de schachten van mijnen weer werden volgestort of gevuld raakten met grond die erin spoelde. De prehistorische activiteiten die er hebben plaatsgevonden, maken zich aan het oppervlak hooguit bemerkbaar door de aanwezigheid van verspreide grove afslagen in een helling met dagzomend kalksteen. Op enkele plekken echter zijn de sporen voor iedereen zichtbaar en met wat toelichting ook herkenbaar, bijvoorbeeld in de Plenkertstraat te Valkenburg aan de Geul.

Daar liggen direct naast de ingang van de Romeinse catacomben en schuin tegenover het brouwhuis van bierbrouwerij De Leeuw (zie beneden) de restanten van 7 vuursteenmijnen. Ze vormden ooit de westelijke begrenzing van een ruwweg 2 km lange prehistorische winningszone, die reikte tot aan het Sint Jansbosch, onder Oud-Valkenburg. Helaas is in de voorbije eeuwen de hellingvoet in de Plenkertstraat afgegraven. Daarbij zijn ongewild (onbewust) talrijke vuursteenmijnen vernietigd. Ter hoogte van de bierbrouwerij is gelukkig een kleine strook met de resten van 7 mijnen gespaard gebleven.

In het Neolithicum, rond 3300 voor Chr., werd in deze mijnen vuursteen gedolven voor de productie van werktuigen. De grofkorreligheid van het materiaal maakt dat Valkenburgvuursteen tamelijk schokbestendig is en daarmee bij uitstek geschikt voor het vervaardigen van bijlen.

Na de ontdekking in 1992 door F.T.S. (Fred) Brounen, K. (Karen) van der Graaf en amateur-archeoloog H. (Hub) Pisters is hier uitvoerig onderzoek verricht door het toenmalige Instituut voor Prehistorie van de Universiteit Leiden.

Op 26 mei 1999 werden de mijnen in de Plenkertstraat aangewezen als wettelijk beschermd archeologisch monument.

Met financiële steun van de gemeente Valkenburg, de toenmalige ROB (Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek) en met Europese gelden (het Interreg III fonds) is het monument vervolgens ingericht. Op 4 juli 2003 werd het tijdens een officiële opening gepresenteerd aan het publiek, dat vanaf die datum over een wandelpad met 7 lichtmasten wordt geleid, langs een 53 meter lange balustrade met tijdbalk, en niet te vergeten langs de meer dan 5000 jaar oude mijntjes.

Het is een nieuwe toeristische attractie voor de gemeente Valkenburg.

Plattegrond met de locatie van vuursteenmijnen in de Plenkertstraat.

Legenda: 23 = Bierbrouwerij De Leeuw 21 = Openluchttheater 15 = Sport en recreatiecentrum Polfermolen 10 = Gemeentegrot

Foto's © Henk Engelen
Web-site gemaakt door Henk Engelen

Revised: