De 7 prehistorische vuursteenmijnen te Valkenburg aan de Geul
In de Plenkertstraat zijn bij het onderzoek in
1992 restanten van zeven mijnen aangetroffen (zie afbeelding hieronder). Alle
mijnen zijn in het verleden (waarschijnlijk in de 19e
eeuw) in de Plenkertstraat afgegraven. Daarbij zijn ongewild (en onbewust)
talrijke sporen van de prehistorische vuursteenmijnen vernietigd.
Plattegrond van het mijnencomplex te
Valkenburg aan de Geul (©
Faculteit der Archeologie (Leiden)
Klik op de kaart voor een vergroting |
 |
Schematische weergave van de oorspronkelijke mijnen:
In het schema hieronder is te zien hoe de prehistorische
vuursteenmijnen er oorspronkelijk uit hebben gezien. Hieruit wordt duidelijk dat
een groot deel van de oorspronkelijke mijnen door afgravingen in het verleden
verloren is gegaan.
Schematische weergave van de door
afgraving verdwenen delen van de mijnen (©
Faculteit der Archeologie (Leiden) |
 |
De afzonderlijke mijnen:
Foto: Galerij
mijn I (voor meer
foto's, zie onderdeel Foto's |
|
 |
Galerij mijn I
Van deze eerste mijn is een gedeelte van de
klokvormige ondergrondse ruimte behouden gebleven, die zich naar beneden toe
verwijdt tot korte gangetjes. De "klok" stond via een korte schacht in
verbinding met de open lucht. Aan de rechterzijde is een nauwe (door-) gang
zichtbaar. Evenals de andere gangen is die na het beëindigen van de winning van
vuursteen op deze plaats bewust gevuld met kalksteenpuin: mijnafval, afkomstig
uit een nieuwe gang die werd uitgehakt. Dit deed men om onnodig transport van
afval naar het oppervlak te voorkomen. Mogelijk zien we hier het uiteinde van
galerij van een aangrenzende mijn en is er sprake van een ondergrondse
verbinding.
|
Foto: Galerij
mijn II (voor meer
foto's, zie onderdeel Foto's) |
|
 |
Galerij mijn II
Deze mijngang is vanaf de rotswand gemeten vier
meter diep. De gang is weliswaar vrij laag, maar breder dan hij op het eerste
gezicht lijkt. Bij de opgravingen is namelijk slechts een deel van de vulling
(mijnafval) verwijderd; de rechter helft is intact gelaten. Net als bij de
restanten van de individuele mijnen aan weerzijden (I en III), is ook hier de
schacht verdwenen door de19e eeuwse afgraving van kalksteen.
In het profiel (tekening hieronder) is de
situatie van galerij mijn II weergegeven.
De galerijtjes van deze ondiepe mijnen zijn betrekkelijk kort. Zijn amper
langer dan 3 à 3,5 meter.
|
Profiel galerij mijn II
(©
Faculteit der Archeologie (Leiden)) |
 |
Foto: Galerij
mijn III (voor meer
foto's, zie onderdeel Foto's) |
|
 |
Galerij mijn III
Het plateautje dat ervoor ligt vormde de vloer
van de mijn. Het markeert de plek waarboven zich ooit de verticale schacht
bevond. Aan weerzijden van het plateau zijn tijdens de opgravingen de vloeren
van andere galerijen aangetroffen, zodat de plattegrond van de mijn op tekening
kon worden gereconstrueerd. Ze had in bovenaanzicht waarschijnlijk de vorm van
een klaverblad (vier gangen) met de schacht min of meer centrale positie. (zie
tekening hieronder)
Het stapelwerk van kalkzandsteenblokken op de voorgrond is het restant van een
muurtje dat in de 19e of 20e eeuw werd aangebracht uit veiligheidsoverwegingen.
Alleen van deze mijn kon worden vastgesteld hoe de plattegrond er moet hebben
uitgezien.
|
Plattegrond van het
resterende deel van galerij mijn III met de veronderstelde positie van de
schacht (©
P. Heavens). De pijl wijst naar het noorden. |
 |
Foto: Schacht
mijn IV (voor meer
foto's, zie onderdeel Foto's) |
|
 |
Schacht mijn IV
Deze ooit nagenoeg ronde schacht van 2.70 meter
doorsnede werd enkele eeuwen geleden schuin afgegraven, waarbij een stuk van de
oorspronkelijke schachtwand zichtbaar werd. Het diepere deel van de schacht en
de galerijen zijn nog intact aanwezig in de hellingvoet en onder het wegdek
(schematisch aangegeven in de bestrating). Opmerkelijk zijn de vele goed
geconserveerde haksporen in de wand, ontstaan bij het uithouwen van de mijn met
vuurstenen hakwerktuigen.
Deze schacht is 6 meter diep.
|
In onderstaande tekening is de schacht van mijn IV
Profiel van de schacht van
mijn IV
(©
Faculteit der Archeologie (Leiden)) |
 |
Foto: Schacht
mijn VII (voor meer
foto's, zie onderdeel Foto's) |
|
 |
Schacht mijn VII
Over deze grootste schacht, waarvan op deze
hoogte slechts 1 wand bespaard bleef, is niet veel bekend. Door grondboringen en
het aanleggen van een proefput kon worden vestgesteld dat de minimale diepte,
gemeten vanaf het oorspronkelijke maaiveld, maar liefst 8,5 meter bedroeg. De
diameter van de schacht moet meer dan 6 meter hebben bedragen.
Vermoed wordt dat de schacht van deze mijn is aangelegd boven een
vuursteenloos', 'doof' stuk van het bewuste laagpakket, zodat men gedwongen was
de vuursteen te winnen uit de eronder liggende Kalksteen van Schiepersberg (zie
hoofdstuk geologie voor nadere uitleg).
|
|
|