Prehistorisch monument: de prehistorische vuursteenmijnen te Valkenburg

De prehistorische vuursteenmijnen van
 Valkenburg aan de Geul (Limburg)

Prehistorisch monument: de prehistorische vuursteenmijnen te Valkenburg

  

 
Home > De 7 mijnen  

 

 

De 7 prehistorische vuursteenmijnen te Valkenburg aan de Geul

In de Plenkertstraat zijn bij het onderzoek in 1992 restanten van zeven mijnen aangetroffen (zie afbeelding hieronder). Alle mijnen zijn in het verleden (waarschijnlijk in de 19e eeuw) in de Plenkertstraat afgegraven. Daarbij zijn ongewild (en onbewust) talrijke sporen van de prehistorische vuursteenmijnen vernietigd.

Plattegrond van het mijnencomplex te Valkenburg aan de Geul (© Faculteit der Archeologie (Leiden)
Klik op de kaart voor een vergroting
Plattegrond van de 7 prehistorische vuursteenmijnen te Valkenburg aan de Geul (Plenkertstraat)

Schematische weergave van de oorspronkelijke mijnen:

In het schema hieronder is te zien hoe de prehistorische vuursteenmijnen er oorspronkelijk uit hebben gezien. Hieruit wordt duidelijk dat een groot deel van de oorspronkelijke mijnen door afgravingen in het verleden verloren is gegaan.

Schematische weergave van de door afgraving verdwenen delen van de mijnen (© Faculteit der Archeologie (Leiden)
Schematische weergave van de door afgraving verdwenen delen van de prehistorische vuursteenmijnen te Valkenburg aan de Geul

De afzonderlijke mijnen:

Foto: Galerij mijn I (voor meer foto's, zie onderdeel Foto's  
Foto van galerij I van de prehistorische vuursteenmijn te Valkenburg aan de Geul

Galerij mijn I

Van deze eerste mijn is een gedeelte van de klokvormige ondergrondse ruimte behouden gebleven, die zich naar beneden toe verwijdt tot korte gangetjes. De "klok" stond via een korte schacht in verbinding met de open lucht. Aan de rechterzijde is een nauwe (door-) gang zichtbaar. Evenals de andere gangen is die na het beëindigen van de winning van vuursteen op deze plaats bewust gevuld met kalksteenpuin: mijnafval, afkomstig uit een nieuwe gang die werd uitgehakt. Dit deed men om onnodig transport van afval naar het oppervlak te voorkomen. Mogelijk zien we hier het uiteinde van galerij van een aangrenzende mijn en is er sprake van een ondergrondse verbinding.

                            

Foto: Galerij mijn II (voor meer foto's, zie  onderdeel Foto's)  
Foto van galerij II van de prehistorische vuursteenmijn te Valkenburg aan de Geul

Galerij mijn II

Deze mijngang is vanaf de rotswand gemeten vier meter diep. De gang is weliswaar vrij laag, maar breder dan hij op het eerste gezicht lijkt. Bij de opgravingen is namelijk slechts een deel van de vulling (mijnafval) verwijderd; de rechter helft is intact gelaten. Net als bij de restanten van de individuele mijnen aan weerzijden (I en III), is ook hier de schacht verdwenen door de19e eeuwse afgraving van kalksteen.

In het profiel (tekening hieronder) is de situatie van galerij mijn II weergegeven.
De galerijtjes van deze ondiepe mijnen zijn betrekkelijk kort. Zijn amper langer dan 3 à 3,5 meter.

 

 

Profiel galerij mijn II (© Faculteit der Archeologie (Leiden))
Profiel van galerij II van de prehistorische vuursteenmijn te Valkenburg aan de Geul

Foto: Galerij mijn III (voor meer foto's, zie  onderdeel Foto's)  
Foto van galerij III van de prehistorische vuursteenmijn te Valkenburg aan de Geul

Galerij mijn III

Het plateautje dat ervoor ligt vormde de vloer van de mijn. Het markeert de plek waarboven zich ooit de verticale schacht bevond. Aan weerzijden van het plateau zijn tijdens de opgravingen de vloeren van andere galerijen aangetroffen, zodat de plattegrond van de mijn op tekening kon worden gereconstrueerd. Ze had in bovenaanzicht waarschijnlijk de vorm van een klaverblad (vier gangen) met de schacht min of meer centrale positie. (zie tekening hieronder)
Het stapelwerk van kalkzandsteenblokken op de voorgrond is het restant van een muurtje dat in de 19e of 20e eeuw werd aangebracht uit veiligheidsoverwegingen.
Alleen van deze mijn kon worden vastgesteld hoe de plattegrond er moet hebben uitgezien.

                            

Plattegrond van het resterende deel van galerij mijn III met de veronderstelde positie van de schacht (© P. Heavens). De pijl wijst naar het noorden.
Plattegrond van galerij mijn III van de prehistorische vuursteenmijn te Valkenburg aan de Geul

Foto: Schacht mijn IV (voor meer foto's, zie  onderdeel Foto's)  
Foto van schacht IV van de prehistorische vuursteenmijn te Valkenburg aan de Geul

Schacht mijn IV

Deze ooit nagenoeg ronde schacht van 2.70 meter doorsnede werd enkele eeuwen geleden schuin afgegraven, waarbij een stuk van de oorspronkelijke schachtwand zichtbaar werd. Het diepere deel van de schacht en de galerijen zijn nog intact aanwezig in de hellingvoet en onder het wegdek (schematisch aangegeven in de bestrating). Opmerkelijk zijn de vele goed geconserveerde haksporen in de wand, ontstaan bij het uithouwen van de mijn met vuurstenen hakwerktuigen.
Deze schacht is 6 meter diep.

                            

In onderstaande tekening is de schacht van mijn IV

Profiel van de schacht van mijn IV (© Faculteit der Archeologie (Leiden))
Profiel van de schacht van mijn IV van de prehistorische vuursteenmijn te Valkenburg aan de Geul

 

Foto: Schacht mijn VII (voor meer foto's, zie  onderdeel Foto's)  
Foto van schacht VII van de prehistorische vuursteenmijn te Valkenburg aan de Geul

Schacht mijn VII

Over deze grootste schacht, waarvan op deze hoogte slechts 1 wand bespaard bleef, is niet veel bekend. Door grondboringen en het aanleggen van een proefput kon worden vestgesteld dat de minimale diepte, gemeten vanaf het oorspronkelijke maaiveld, maar liefst 8,5 meter bedroeg. De diameter van de schacht moet meer dan 6 meter hebben bedragen.
Vermoed wordt dat de schacht van deze mijn is aangelegd boven een vuursteenloos', 'doof' stuk van het bewuste laagpakket, zodat men gedwongen was de vuursteen te winnen uit de eronder liggende Kalksteen van Schiepersberg (zie hoofdstuk geologie voor nadere uitleg).

 

                            

 
 

Web-site gemaakt door Henk Engelen

Top

Revised: